Không được cảnh báo kịp thời, dự đoán mưa bè đảng không sát thực tế, phá rừng, khai thác tài nguyên không theo quy hoạch... là duyên do gây sạt lở.
Sau vụ sạt lở đất ở xóm Khanh (xã Phú Cường, Tân Lạc, Hòa Bình) khiến nửa quả đồi sạt xuống, vùi lấp 18 người và tới hôm nay vẫn chưa tìm thấy hết thi hài, câu hỏi được phổ thông người trằn trọc là vì sao và cách thức gì để phòng chống.
Chính quyền cảnh báo muộn
Xóm Khanh với 30 hộ dân sinh sống trải dài trên diện tích hàng chục hécta, nằm dưới một thung lũng, bao bọc bởi những quả đồi cao 150-300 m. 7 ngôi nhà bị vùi lấp nằm dưới chân thác Khanh, lòng vòng năm nước chảy.
Sống gần chân thác Khanh, anh Bùi Văn Dũng cho biết, cả tháng nay mưa rộng rãi nhưng nhà chức trách không cảnh báo gì. Tới tối 11/10, nước ở trên đồi không chỉ đổ xuống thác Khanh mà lan rộng ra hàng trăm mét như thác Phiên bản Giốc (Cao Bằng). Thấy hiện tượng lạ, trưởng thôn đến chuyển di các hộ dân di dời.
"Vừa tháo được một nhà bếp thì trời mưa to nên mái nhà tôi trợ thời dừng và tới 1h30 sáng 12/10 thì núi lở", anh Dũng kể. Lúc trước khoảng một tuần, anh Dũng cũng thấy nứt ở vách núi sau nhà, tuy nhiên không có khách hàng nào cảnh báo, không nhân thức vận động đi đâu nên gia đình vẫn bám trụ.
Sạt lở đất ở xóm Khanh làm cho 18 người bị vùi lấp. Ảnh: Giang Huy.
Công nhận việc địa phương không nhận thấy dấu hiệu sạt lở mà chỉ thấy nước bè phái dâng cao, ông Bùi Văn Khải, Chủ tịch xã Phú Cường cho biết trước thời điểm xảy sạt lở một ngày, chỉ đạo xóm đã vào đi lại nhị hộ dân ở chân thác chuyển di lên địa bàn cao hơn.
"Tuy nhiên chúng tôi chuyển động để giảm thiểu nước bè bạn dâng cao chứ chưa tính đến cách thức núi lở. Vị trí được cho là cao nhất để chuyển di các hộ dân lên cũng đã bị vùi lấp sau trận lở", ông Khải nhấn mạnh.
Mưa lớn, dự đoán không sát thực tại
Nói về cỗi nguồn sạt lở, ông Đinh Công Sứ, Chủ toạ UBND huyện Tân Lạc nghĩ rằng trời mưa quá lớn, kéo dài trong rộng rãi ngày, lượng nước trong khoảng trên núi, khe suối, hang đá đổ dồn về thác Khanh. "Đây là trận bọn và sạt lở lớn nhất trong lịch sử ở Hòa Bình", ông Sứ thể hiện sự quan trọng.
Từ giác độ tập đoàn dự đoán, ông Lê Thanh Hải, Phó giám đốc Trọng tâm khí tượng thủy văn non sông, giải thích do ảnh hưởng của cả không khí lạnh và áp thấp nhiệt đới nên Thanh Hóa, phía nam đồng bằng Bắc Bộ và một vài thức giấc phía tây như Yên Bái, Sơn La, Hòa Bình có mưa rất to.
"Tầm thường vào mùa thu, chỉ không khí lạnh, hoặc áp thấp nhiệt đới đã gây mưa to. Nhưng mấy ngày qua nhị hình thái này liên kết nên gây mưa bè đảng kinh khủng", ông Hải nói. Tại Hòa Bình, chỉ trong 6 tiếng lượng mưa đã lên gần 300 mm, cả ngày lên tới 500 mm. Lần đầu tiên hồ Hòa Bình phải mở 8 cửa xả đáy.
Cho rằng tổ chức khí tượng dự báo chưa sát thực tế, tại cuộc họp Ban chỉ huy trung ương về phòng chống thiên tai ngày 13/10, ông Nguyễn Văn Hải (Cục Ứng phó và Khắc phục hậu quả thiên tai) dẫn chứng: Bạn dạng tin lúc 15h15 ngày 10/10 dự báo lưu lượng nước về hồ lần lượt là 3.800 m3/s và 2.900 m3/s, đương nhiên lưu lượng nước về hồ thực tiễn lớn hơn phần lớn, 9.300 m3/s và 11.200 m3/s.
Phá rừng, khai thác khoáng sản
Tại hội thảo về sạt lở đất, bè đảng quét và biện pháp cho sự sản xuất bền vững ngày 14/10, PGS.TS Vũ Mạnh Lợi, nguyên Viện phó Xã hội học, nghĩ là sạt lở núi là do ảnh hưởng của cả thiên tai và loài người. "Chúng ta phá rừng đầu nguồn, khai thác tài nguyên lâm thổ sản không theo quy hoạch, phổ thông hầm mỏ được đào bới lung tung đã gây ảnh hưởng bị động tới môi trường", ông Lợi nói.
Các nhà cửa hạ tầng, tuyến phố giao thông cũng làm thay đổi thiên nhiên, tăng thêm sạt lở. Ảnh: Giang Huy.
Cùng với đó là ảnh hưởng của nhà cửa hạ tầng ngầm, cư dân xây nhà đất khe suối, chân taluy. "Dân chúng ta rất liều, ở luôn nơi gian nguy. Có thể bà con không nắm được song trách nhiệm của địa phương cần cảnh báo. Dựng nhà đất chân núi khiến đổi mới, tắc nghẽn dòng chảy, ngày càng tăng đồng minh quét", ông Lợi phân tách.
GS.TS Nguyễn Bá Kế, nguyên Viện trưởng Khoa học kĩ nghệ xây dựng, Bộ Xây dựng, cũng cho rằng căn do gây sạt trượt cốt yếu là sự thay đổi môi trường, sự can thiệp của loài người tham gia thiên nhiên.
"Lúc trước, sạt lở đất xảy ra ít hơn. Những can thiệp xây đắp không theo pháp luật đã khiến thay đổi dòng chảy, độ ẩm, sự tích nước của đất, dẫn đến sạt lở. Nhân tố dân sinh (khai thác, phá rừng, đào các con phố) khiến cho mất đi sự cân bằng, bình ổn của đất”, ông Kế nói.
Cách thức nào chống sạt lở?
Theo PGS Vũ Mạnh Lợi, ví như mỗi người địa phương biết chuẩn bị và được trang bị kỹ năng phòng chống thiên tai thì sẽ hạn chế rủi ro. Hiện việc tuyên truyền tri thức tài năng phòng chống thảm họa không tốt. Ông lấy chả hạn khi người Mỹ cảnh báo bão đã hướng dẫn người dân tích tụ nước, che cửa sổ, tản cư dân... làm cho thiệt hại về người không lớn.
TS Đinh Văn Tiến, Viện Khoa học công nghệ và liên lạc vận tải, nghĩ là để có giải pháp phòng chống hiệu quả, cần cái nhìn tổng quan ở tầm vĩ mô, có các dụng cụ hữu hiệu để điều hành, như xây đắp cơ sở dữ liệu vùng nguy cơ; xây đắp chuỗi hệ thống quan trắc tại các địa phương; lập bạn dạng đồ căn bản như kiếm được dạng trượt đất, đánh giá khu vực mẫn cảm, bình chọn rủi ro các điểm từng trượt lở, khu vực tác động khi trượt đất.
Giải pháp đối phó khi có sạt lở đất là xây dựng hệ thống tin tức công cộng để dự báo và cảnh báo cho tập thể, lập chuỗi hệ thống giám sát khu vực, có chiến lược sơ tán dựa trên bản đồ tích phù hợp, tạo lập chuỗi hệ thống cảnh báo sớm...
Sạt lở núi ở Hòa Bình khiến cho phổ thông người chết.
Theo PGS Nguyễn Bá Kế, phổ thông nước có chương trình điều hành sạt trượt rất tốt, bố trí các điểm cư dân hạn chế vùng nguy hại. Các điểm dân cư trong vùng nguy hại được củng cố, gia cường. Như Thuỵ Điển chỉ dự đoán sạt lở ở những vùng cần thiết bằng chuỗi hệ thống không người điều khiển. Hệ thống trị giá 200-300 triệu đô la này lên tiếng về độ ẩm, nguy cơ sạt trượt. Còn Nhật Bạn dạng có hệ thống quan trắc trong khoảng máy bay và vệ tinh, thống kê các điểm cảnh báo, gắn kết với vệ tinh và gửi về trọng tâm.
“Về giải pháp kĩ nghệ, các nhà kỹ thuật Việt Nam đều nhân thức cả, nhưng bản thân không đủ tiềm lực kinh tế và công nghệ để áp dụng. Lắp đặt là một chuyện, điều hành chuỗi hệ thống phân tích cảnh báo là chuyện khác, phải tập huấn cả chuỗi hệ thống điều hành các trạm quan trắc”, ông Kế nói.
|
Theo Ban lãnh đạo trung ương về phòng chống thiên tai, các năm 2000-2014 cả nước xảy ra 250 trận bè bạn quét, sạt lở đất, làm cho chết và mất tích 640 người, bị thương 350 người, thiệt hại trên 3.300 tỷ đồng. Báo cáo thiệt mạng do trượt lở đất hàng năm vẫn tăng đều. Khai triển đề án phân vùng cảnh báo nguy cơ sạt lở đất đá vùng miền núi, Viện Công nghệ địa chất và khoáng sản (Bộ Tài nguyên và Không gian) ghi kiếm được có 10.260 điểm đang có nguy cơ sạt lở đất tại 10 tỉnh miền núi phía bắc, trong đó 2.110 điểm nguy cơ có khối lượng trượt lớn, rất lớn và khác lạ lớn. Phân tích của Viện Khoa học kĩ nghệ liên lạc vận tải, Bộ Liên lạc Vận chuyển vận - cho thấy, vn chịu ảnh hưởng mạnh khỏe của bão, lượng mưa nhàng nhàng năm cao, địa hình chính yếu là vùng núi, hoạt động thiết kế cũ kĩ sản xuất các đứt gãy có quy luật theo hướng tây bắc - đông nam. Hoạt động sụt trượt đất đá trên các tuyến trục đường thuộc mức nhàng nhàng cao so với thế giới. |
Có thể bạn quan tâm: bơm công nghiệp giá rẻ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét