170 triệu mảnh rác thiên hà là nguy cơ tiềm ẩn cho tương lai

Bay nói quanh nhân loại với vận tốc chóng mặt, những mảnh rác ngoài trái đất là mối doạ dọa lớn ngoài không gian. Mọi va chạm với mảnh vụn ốm đều gây hậu quả lớn.

Theo ước tính của Cơ quan Ngoài trái đất châu Âu, khoảng 170 triệu mảnh rác vũ trụ đang bay quanh co Trái Đất.

Với kích cỡ to như một chiếc xe tải hoặc nhỏ bé như đồng xu, rác thiên hà là mối doạ dọa với lĩnh vực kĩ nghệ ngoài hành tinh thế giới. Chúng bay trong quỹ đạo với tốc độ 8 km/giây, nhanh gấp 10 lần vận tốc của đạn, theo CNN. Với tốc độ trên, một mảnh vụn nhỏ nhắn chỉ 1 cm khi va chạm sẽ có sức nổ ngang một quả lựu đạn.

Rác vũ trụ có thể là những vệ tinh đã dứt hoạt động hay các mảnh vụn của các tên lửa.

Khi một vệ tinh bay đủng đỉnh lại, nó sẽ giảm dần độ cao, gặp gỡ phổ quát ma sát hơn với bầu khí quyển cho tới khi cháy và bốc hơi. Dĩ nhiên, phổ thông vệ tinh hay vật thể tiếp diễn ở lại quỹ đạo, trở thành rác dải ngân hà.

Một duyên do khác gây ra rác ngoài trái đất chính là các vụ va chạm.

Năm 2007, hàng triệu mảnh vụn được phát hành trên quỹ đạo quanh quéo Trái Đất khi Trung Quốc phóng hoả tiễn để tiêu diệt một vệ tinh của bản thân mình, theo Guardian.

Hai năm sau, một vệ tinh viễn thông quân sự Nga đã kết thúc hoạt động đâm tham gia một vệ tinh của Mỹ với tốc độ 42.000 km/giờ. ngừng thi côngĐây là lần trước tiên một vệ tinh đang hoạt động va chạm với một vệ tinh khác, khiến cho các mảnh vụn văng ra với tốc độ lớn.

Vài sẽ cháy khi vào bầu khí quyển, nhưng hồ hết được cho là sẽ tiếp tục bay quanh co Trái Đất trong hàng thập kỷ.

Hình vẽ minh họa mật độ rác ngoài trái đất đang bay loanh quanh nhân loại. Ảnh: Cơ quan Ngoài trái đất châu Âu.

Hiểm họa từ rác ngoài hành tinh

Số lượng vĩ đại rác ngoài trái đất này ăn hiếp dọa Trạm Thiên hà Quốc tế (ISS), kính viễn vọng Hubble và hàng trăm vệ tinh giá trị hàng tỷ USD đang dịch vụ viễn thông, an ninh, dự báo thời tiết, và định vị.

Nữ phi hành gia thứ nhị trong lịch sử Nhật Bạn dạng, Naoko Yamazaki, trực tiếp chứng kiến hiểm họa trong khoảng rác thiên hà khi cô bay tới IS) năm 2010.

"Trong giai đoạn bay chúng tôi thấy một vết xước bé ở cửa sổ của con tàu", cô nói với CNN. "Chúng tôi chụp ảnh để mặt đất rà soát xem chuyến bay về nhân loại có bình an không".

Vết xước bé xíu hơn 1 inch (2.45 cm) không nguy nan. Nếu tàu của cô va tham gia một miếng rác vũ trụ lớn hơn, đó sẽ là một thảm họa.

Theo Guardian, ISS mỗi năm phải dịch chuyển để hạn chế những cú va chạm với rác vũ trụ có kĩ năng phá hủy trạm. Dĩ nhiên, theo CNN, ISS chỉ hạn chế được các vật thể có thể giám sát được trong khoảng Trái Đất.

Không quân Mỹ giám sát 23.000 vật thể quay vòng vòng vo Trái Đất có kích cỡ bằng hoặc hơn một quả bóng tennis. Nhưng các chuyên gia vũ trụ nói còn hàng triệu các mảnh vụn nhỏ bé không thể giám sát, theo Wall Street Journal.

Năm ngoái, một mảnh vụn chỉ nhỉnh hơn một hạt muối đâm thủng vệ tinh Sentinel 1-B của ESA, khiến văng 5 mảnh vụn khác và suýt trúng một vệ tinh ở gần.

Bốn tuần 6, một vật thể va tham gia vệ tinh viễn thông AMC9, làm gián đoạn dấu hiệu viễn thông ở Mỹ và Mexico. Công ti điều hành vệ tinh này đang cố gắng đưa nó vào một quỹ đạo "chôn cất", tức quỹ đạo bỏ ra riêng cho các vệ tinh không còn hoạt động.

Nếu không kiểm soát, rác ngoài hành tinh "có thể làm một vài phần của quỹ đạo không thể dùng được trong tương lai, và điều này sẽ ảnh hưởng tới mọi mặt đời sống - điện thoại di động, tivi, dự báo thời tiết", theo Holger Krag, người gánh vác Văn phòng Rác Ngoài hành tinh của ESA.

"Dân chúng đang nhận ra đây là một yếu tố càng ngày càng hiểm nguy, nhưng chẳng khách hàng nào niềm nở trong những năm đầu tìm hiểu dải ngân hà", Jason Held, chính yếu ty Saber Astronautics ở Sydney đang nghiên cứu biện pháp xử lí rác ngoài hành tinh, nói với Guardian.

"Cũng giống như những năm đầu của ngành hàng không không cần kiểm soát không lưu. Phải một vài vụ tai nạn, kiểm soát không lưu mới được vận dụng", ông nói thêm.

Dải ngân hà tắc nghẽn

Nhân tố rác dải ngân hà càng trở thành gấp rút hơn khi số lượng vệ tinh phóng lên gia tăng.

Trong năm nay, một tên lửa của Ấn Độ đã mang theo 104 vệ tinh bé bỏng tham gia thiên hà. 04 tuần 6, một tên lửa khác của Ấn Độ đưa lên quỹ đạo 30 vệ tinh khác nhỏ dại bằng cốc cà phê. Bốn tuần 7, một tên lửa Nga rải 72 vệ tinh khác bao quanh Trái Đất.

Việc phóng vệ tinh đang trở thành tiện lợi hơn, nhờ hiện đại trong kĩ nghệ chế tác vệ tinh. Vệ tinh tân tiến có kích cỡ trong khoảng máy giặt cho tới lòng bàn tay, so với các vệ tinh truyền thống thường cao hơn các xe buýt 2 tầng và nặng vài tấn, theo WSJ.

Trong 5 năm đến, 11 công ti vũ trụ đang lên chiến lược cho một màng lưới hơn 18.000 vệ tinh, theo các tài liệu nộp lên cho chính phủ Mỹ.

Kích thước bé dại gọn làm số lượng vệ tinh phóng tham gia quỹ đạo gia tăng. Trong ảnh là vệ tinh Sprite ở Đại học Cornell, Mỹ. Ảnh: Wall Street Journal.

Một kiểu vệ tinh được ưa thích là CubeSat. Như tên gọi của nó, CubeSat là có dạng khối với mỗi cạnh dài 10 cm. Mỗi CubeSat có kiến tạo chuẩn, và nhờ vậy có giá bán chỉ trong khoảng 40.000 đô la Mỹ, so với mức nhàng nhàng 97 triệu đô la Mỹ của một vệ tinh lớn có kiến tạo theo đòi hỏi riêng.

Không chỉ vậy, mỗi khối CubeSat được thiết kế cho một tính năng riêng như tích lũy dữ liệu thời tiết, kiểm soát không lưu, giám sát một nhà máy hay tiến hành thử nghiệm trọng lực thấp. Cho nên, CubeSat có thể được ghép như một khối lego hoặc bay riêng rẽ thành một màng lưới phối thích hợp với nhau.

Tuy có những điểm ưu việt, CubeSat cũng góp phần tạo thêm rác ngoài trái đất do thường gặp sự cố. Theo một dò la của Đại học Saint Louis, một phần ba "chết" ngay khi vào quỹ đạo.

Những xe rác trong không gian

Công ti Saber Astronautics của ông Held đang phát hành một trang bị giúp dọn rác dải ngân hà. Mang tên DragEN, vũ trang giống một chiếc yo-yo này có khối lượng dưới 100 gram và có thể gắn tham gia các vệ tinh. Khi được kích hoạt, nó sẽ mở ra hàng trăm mét dây dẫn điện. Tương tác với trong khoảng trường Trái Đất sẽ phát hành lực kéo vệ tinh xuống bầu khí quyển và làm cho nó bốc cháy.

Vũ trang này đang được thử nghiệm trên một vệ tinh được phóng lên bởi tổ chức hàng không Ấn Độ trong năm nay. "Chúng tôi muốn khám phá DragEN mở ra thế nào và mất bao lâu để kéo vệ tinh xuống", ông Held nói.

Dường như đó, công ti công nghiệp vũ trụ Electro Optic Systems của Australia đang nghiên cứu một loại tia laser có công suất lớn, độ đúng mực cao, và có tài năng đẩy rác dải ngân hà để tránh va chạm.

Đương nhiên, giám đốc điều hành Craig Smith thừa nhận "Ý nghĩ đó này có phổ quát thách thức. Sự nhiễu loạn của khí quyển làm cho tia laser bị phân tán thay vì dồn vào một chỗ tham gia mục tiêu".

Công ty Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) sẽ phóng một trang bị chạm màn hình để thu thập thêm dữ liệu về rác vũ trụ, còn ESA sẽ thử một vệ tinh có khả năng bắt các vệ tinh không còn hoạt động. Dự định được phóng lên tham gia năm 2024, ESA sẽ dùng lưới để gom rác vũ trụ.

Tổ chức Dải ngân hà Châu Âu đang nghiên cứu dùng lưới để thu gom một phần trong tổng số 7.000 tấn rác dải ngân hà bay quanh thế giới. Ảnh: Tổ chức Ngoài trái đất Châu Âu.

Cuối tháng 6, một tổ chức kinh doanh mang tên D-Orbit đã thể nghiệm phiên bản CubeSat thân mật hơn với môi trường, ưng chuẩn một công trình đầu tư tập thể. Dùng động cơ đặc biệt, vệ tinh CubeSat này có thể tự đẩy mình xuống bầu khí quyển và bốc cháy. Nếu thắng lợi, D-Orbit sẽ bán công nghệ này cho các vệ tinh.

Một công nghiệp khác dùng cánh buồm để ép vệ tinh bay chậm chạp lại, xuống thấp hơn trong bầu khí quyển và bốc cháy.

'Lời chia tay' rực lửa của tàu ngoài trái đất Cassini ở Sao Thổ Sao 20 năm kể trong khoảng ngày rời Trái Đất để thực hiện sứ mệnh khám phá Sao Thổ, tàu dải ngân hà Cassini của NASA đã chính thức "nói lời chia tay" bằng cách bốc cháy.

Trạm dải ngân hà của TQuốc sắp lao xuống Trái Đất Các nhà khoa học cho nhân thức những mảnh tan vỡ từ trạm dải ngân hà Thiên Cung 1 của TQuốc có thể sẽ rơi xuống Trái Đất trong vài bốn tuần đến.

dải ngân hà rác NASA vệ tinh mảnh vụn trái đất vũ trụ rác NASA ESA vệ tinh mảnh vụn trái đất

Xem tại: tin tức mới nhất