Qua những tư liệu lịch sử, Tết của vua chúa xưa thường không nặng về hưởng thụ vật chất mà luôn hướng đến nghi lễ và truyền thống văn hóa của dân tộc.
Có nhẽ, trong nghĩ suy của phổ quát người, Tết của vua chúa ngày xưa chắc phải xa hoa lắm, hoa lệ lắm.
Thời Đinh, Tiền Lê, Lý, Nai lưng, Hồ
Các triều đại trong khoảng Đinh, Tiền Lê, Lý, È, Hồ đã có những pháp luật khá chi tiết về việc đón Tết, nhất là ở nơi cung điện triều đình. Đây là lễ tiết rất quan trọng trong năm theo quan niệm truyền thống.
Ngày lập xuân (mở đầu của mùa xuân), vua thành lập đại yến trong Đại Nội (Hoàng Cung). Cục bộ văn võ bá quan khiến cho việc tại đế kinh đều mặc y phục chỉnh tề, cài hoa lên đầu vào dự yến.
Ngày 28 bốn tuần chạp, vua ngự xe, các quan mặc triều phục đi phò tá. Vua tới tế lễ ở đền Đế Thích ngoài thành Thăng Long.
Ngày 30 Tết, vua ngồi giữa cửa Cam đoan Củng, các quan đến hành lễ rồi xem hát múa trăm lối. Buổi tối, vua qua cung Động Nhân, bái yết tiên đế. Đêm ấy, thầy tu tham gia nội điện khiến lễ “Khu Na” (đuổi tà ma).
Ngày mùng 1 Tết, vào khoảng canh năm (3h - 5h sáng), vua ngồi trên điện Vĩnh Thọ, tôn tử (con cháu nhà vua) cùng các quan cận thần khiến cho lễ hạ trước, rồi vào cung Trường Xuân, vọng bái lăng tổ.
Buổi sáng sớm, vua ngồi trên điện Thiên An, hiền thê sắp lớp ngồi bên dưới, các quan đứng trước điện, chơi những bài nhạc trước đại đình. Con cháu nhà vua và bề tôi xếp thành hàng bái hạ, ba lần rót rượu dâng lên. Chấm dứt, các tôn tử lên chầu và dự yến. Quan nội thần ngồi nhị bên ăn tiệc, tới trưa thì lần lượt ra về.
Ngày mùng 2 Tết, các quan làm lễ riêng ở nhà.
Mùng 3 Tết, vua ngồi trên gác Đại Hưng, xem các tôn tử và quan nội cung tấn công bóng cầu thêu, bắt được mà không rơi xuống đất là thắng.
Mùng 5 Tết doanh nghiệp lễ khai hạ, ăn yến kết thúc thì để quan và dân lễ các chùa miếu và du lãm vườn hoa.
Một lễ nghi cung đình thời xưa. Ảnh tư liệu.
Đến thời Lê - Trịnh, người thực sự nắm mọi quyền hành nội địa chẳng phải vua Lê, mà là chúa Trịnh và thế tử. Nhưng trong các ngày lễ Tết, vua Lê vẫn được coi là người chủ trì các nghi thức quan trọng trong triều.
Sáng mùng 1 Tết, theo lệnh chúa Trịnh, quan Tiết chế nhạo (Tiết chế giễu phủ) chỉ dẫn quan văn võ mặc phẩm phục tham gia chầu mừng nhà vua. Vua Lê ngự giữa điện Kính Thiên, Tiết nhạo báng phủ đứng ở phía đông sân rồng, quan văn võ đứng nhị bên.
Các quan quỳ xuống nghe quan Đại trí từ đọc tờ biểu của Tiết nhạo báng phủ. Sau đó, Quan truyền chế giễu tuyên đọc tờ chế của vua với nội dung gọn gàng: “Hoàng thượng dè bỉu rằng: Phúc thịnh vượng khô nóng thông với các ngươi cùng hưởng”.
Sau nghi lễ chúc mừng năm mới tại cung điện vua Lê, Tiết giễu cợt phủ lại dẫn các quan tới phủ chúa để chúc mừng chúa Trịnh. Sáng mùng 1 Tết, chúa Trịnh đến hành lễ ở Miếu đường và Cung miếu rồi trở lại phủ, ngồi trên sập rồng để bách quan lạy mừng.
Kết thúc nghi thức, chúa ban tiền thưởng xuân cho các quan trong khoảng nhất phẩm triều đình trở xuống và cho mọi người được dự yến. Tiệc yến ngừng, các quan làm lễ tạ ơn, chúa lui vào cung, Tiết dè bỉu phủ về phủ chúc mừng thế tử. Nghi thức ngày mùng 1 chấm dứt.
Ngày mồng 3 Tết, bách quan tề tựu tại cung điện để tháp tùng vua Lê và chúa Trịnh đi hành lễ ở một vị trí ngoại thành. Vua ngồi trên ngai quà do binh lính khiêng trên vai, còn chúa thì ngồi trên xe thếp tiến thưởng, theo sau là các tiến sĩ, cử nhân địa phương.
Triều Nguyễn
Dưới triều Nguyễn, do việc tác động sâu sắc của Nho giáo, việc đơn vị đón Tết trong cung điện thiên về phần lễ hơn hội.
Vua Gia Long đã có lệ tặng tiến thưởng cho các quan đại thần trong thời điểm Tết. Tiến thưởng thường gồm quần áo hay vải vóc dệt ở Trung Quốc, dựng trong hộp màu vàng, được nô lệ sử dụng lọng che và mang tới tận nhà người nhận.
Sáng mùng 1 Tết, bá quan mặc phẩm phục đại triều, tập thích hợp ở cung điện. Các quan quỳ xuống chúc tụng nhà vua muôn tuổi, rồi sau đó ai về nhà nấy.
Thời vua Minh Mạng, tham gia ngày đầu tiên của năm mới, nhà vua đội mũ chín rồng, mặc áo tiến thưởng, thắt đai ngọc, hành lễ tại nhà Thái miếu. Số đông Nam Giao được xây dựng năm 1806 để thích hợp tế trời đất, thờ trời.
Đọc thêm: tin tổng hợp
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét