Tết này không pháo bông, có thể mở ra một lệ mới: rung chuông tấn công trống đón rước xuân mới. Pháo hoa, như một item thời công nghiệp, rồi đua nhau tỉnh tỉnh huyện huyện ném tiền lên trời tậu vui.
Xưa đốt pháo cũng vậy, tốn tiền, hại môi trường, lại thêm lắm ca cấp cứu. Thôi thì, cứ như “tiến công gấu ăn trăng” lúc nhật thực, nguyệt thực, cả làng ra gõ phèng phèng xua đuổi, phèng phèng đón rước…
Tết, xa xưa như một hội trong những ngày nông nhàn rỗi, chào đón xuân về, mong mùa màng bội thu. Đó cũng là dịp báo cáo tổng kết với tiên nhân, hoài tưởng các cụ, cộng cư mái ấm, giao duyên thăm hỏi bà con, xóm giềng…
Tết xưa nặng nề hà, đa dạng “giấy má hành chính” rắc rối. Thời công nghệ, truyền thống dân tộc vẫn giữ, sắc xuân vẫn đậm, nhưng cũng đại khái với phổ biến “trật tự rườm rà”. Càng lui về phía Nam nắng hot, Tết càng “tầm thường hóa”, với số đông thời nay, chỉ là ngày nghỉ, vui chơi…
Ở miền Bắc xưa, đói ngày giỗ phụ vương cũng phải no ba ngày Tết, sắm sanh đủ bộ lệ, cả vật chất với giết thịt mỡ, dưa hành, bánh bác xanh đến tinh thần với cây nêu tràng pháo, câu đối đỏ…
Thời cái ăn quan trọng, nên “ăn Tết” phải rổn rảng, thừa mứa. Nay có vẻ “chơi Tết” là chính. Năm nào được nghỉ Tết dài dài chút, “diễn hồ sơ” ở nhà dứt, bầy đàn lượt rủ nhau phượt, vui chơi chốn lạ…
Xưa, giao thừa chấm dứt, đi “hái lộc”, cây trồng trụi mầm, trọc tán ngay trong khoảng giây lát đầu xuân. Nay không mấy bạn nào khiến cho thế nữa, còn dấy lên những Tết trồng cây, giữ cho xuân xanh mãi.
Mâm ngũ quả, một giấy má cúng trọng thể, được chuẩn bị kỹ trong khoảng trước Tết. Mâm củ quả này có cơ cấu nghiêm ngặt, loại gì, bày đặt thế nào… đều được tính toán kỹ.
Ở miền Trung và miền Nam mâm này được “tái cơ cấu” thoáng hơn. Miền Trung không nặng vật nài, còn miền Nam sao cũng được, miễn biểu hiện hy vọng: Cầu - Dừa - Đủ - Xoài (na, dừa, đu đủ, xoài cho nghe như cầu trọn vẹn xài).
Ðón năm mới ở Hà Nội chẳng thể thiếu cành đào.
Mâm cơm cúng giao thừa, đầu năm ở miền Bắc được huy động đủ thứ tinh túy. Cơm với mái nhà thôi, nhưng phải như “ăn một miếng giữa làng” cho bõ cả năm xơi “sàng xó bếp”. Cơ cấu không dễ dàng thay đổi: phải đủ “bốn đĩa sáu bát”, gà, măng, miến, bánh bác bỏ, củ kiệu, dưa hành, xôi gấc, giò xào, thịt đông…
Ở Huế lại có món bánh răng bừa, gỏi, miền Nam thường hay có xôi heo quay, bánh tét, bánh măng, bánh dừa mận...
Tết miền Bắc phải có bánh chưng. Bánh chưng là Tết, bánh có truyền thuyết đẹp gắn với ý thức hiếu nghĩa của người Việt. Bánh chưng bánh dày, như trời tròn đất vuông cuốn lá dong chứa đựng các thực phẩm chính nuôi nhân loại.
Cũng chất liệu ấy, nhưng bánh Tét ở miền Trung và miền Nam lại hình trụ cuốn lá chuối, một nét giao thoa với văn hóa phồn thực. Ngoài bánh tét, người miền Trung nao nức dưa món, nem chua, tré…
Lễ hội đón năm mới ở các thức giấc miền núi phía Bắc.
Còn ở miền Nam nắng nóng, các món chính thường rộng rãi rau sống, ram chả, canh bún, đồ xào, giết kho, cá kho. Món nhà nào cũng thường làm cho là giết thịt kho tàu với hột vịt, món để được lâu hơn.
Mâm cơm Tết của người miền Nam dễ chơi hơn. Nhiều phần các món thường được nấu sẵn, chỉ việc bày ra, trong đó chẳng thể thiếu giết mổ kho tàu, bánh tét, chả nem và khổ qua dồn làm thịt.
Xứ lạnh có hoa đào, xứ nóng có hoa mai. Theo truyền thuyết, trên cây đào có nhì vị thần chở che cho dân làng, nhưng thời điểm này lại về trời ăn Tết. Đem đào về nhà, ma quỷ tưởng vẫn có thần ngự trên đó, sợ chạy mất, gia chủ vẫn được bảo vệ.
Hoa Mai được xếp đầu trong bộ Mai - Lan - Cúc - Trúc, có cánh hoa với 5 thần ngũ phúc (phước, lộc, thọ, khang, ninh).
Đào và mai, được trọng như người quân tử, lá rụng, cành khô mà vẫn khẳng kheo dâng hoa cho đời.
Chơi các loại hoa này, người rành chơi hoa lựa chọn các gốc trằn trụi, gân guốc, nao núng để nói lên nhựa sống, thách thức với thời điểm. Người quân tử đời xưa thường học phương pháp sống ngạo nghễ “cả đời chỉ cúi đầu trước cành mai”.
Ðua thuyền mùa Lễ hội Ok Om Bok tại các thức giấc miền Tây Nam Bộ.
Phổ quát “giấy tờ”, lệ cổ còn giữ ở cả ba miền. Thả cá gáy tiễn ông Táo về trời lên tiếng Ngọc hoàng chuyện trằn gian. Ba mươi Tết, cơm tất niên mái ấm, rồi cùng nhau đầm ấm đón giao thừa.
Sáng mồng Một cúng đầu năm, chúc nhau mọi sự tốt lành. Xông nhà, thường do chủ nhà lựa chọn người trước, chọn lựa người hạp tuổi, nhẹ vía hoặc làm cho ăn nên…
Cái tục mở hàng, chắc có trong khoảng thời Bắc thuộc, Tết đến cứ xì bao đỏ, cứ như nói quanh nói quẩn năm thích nhất là “phong bao”. Trẻ con cũng quen trong khoảng bé bỏng, nghển cũ kĩ chờ. Thời văn minh, chúng kiếm được phong suy bì rồi “bóc bánh” ngay, đếm, khoe ầm ỹ…
Người ta kỵ quét nhà trong 3 ngày Tết, sợ quét mất hên. Kiêng khiến cho tan vỡ bát, đĩa, gượng nhẹ nhau, kiêng nói những chuyện bi thiết.
Người miền Trung không thích bác bỏ trái cam, trái quýt sợ "cam đành quýt đoạn". Người miền Bắc có thói quen “mùng Một tết phụ vương, mùng Nhì tết mẹ, mùng Ba tết thầy”.
Tết ở miền Nam là 3 ngày vui chơi, thưởng thức, chúc mừng nhau những yếu tố mới mẻ, tốt lành. Bao bọc yếu tố không vui năm trước đều bỏ đi. Không nặng nề chế độ, thủ tục, người miền Nam hướng tới không khí tưng bừng, vui miệng, cho năm mới phổ quát tài lộc, thuận hòa, hanh thông.
Những năm vừa qua, phổ biến nhà thường công ty đi du lịch, trong nước và ra cả nước ngoài, cả nhà sung sướng. Đó là thời điểm du xuân, vui chơi, kết nối.
Không ít nhà còn tổ chức những chuyến đi chơi Tết ở nước ngoài, đón giao thừa ở miền đất lạ, giao lưu với những nét văn hóa khác…
Xem nhiều hơn: tin tức mới nhất
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét